China pinahihina ang kapangyarihan ng Kremlin sa Balkans gamit ang Serbia

Ayon kay Robert Stanley | 2025-06-09

Ilang oras lang matapos tumayo si Serbian President Aleksandar Vučić sa tabi ni Vladimir Putin sa parada militar ng Victory Day sa Moscow noong unang bahagi ng Mayo, tahimik siyang sumakay sa isang limousine na gawa sa Russia -- hindi upang muling makipagkita sa Russian host, kundi para sa isang pribadong pagpupulong kay Chinese President Xi Jinping.

Makahulugan ang ipinahihiwatig ng mga kilos. Sa mismong sentro ng Moscow, habang pinagmamasdan ng kanyang matagal nang mga kaalyado sa Russia, nais ni Vučić na magkaroon ng mas malalim na ugnayan sa pinuno ng China — hudyat ng isang mahalagang paglipat ng katapatan ng Serbia sa larangan ng geopolitika.

Mahigit dalawang dekada nang maingat na pinalalago ng China ang relasyon nito sa Serbia, unti-unting itinatatag ang estado ng Balkan bilang pangunahing daanan patungong Europa para sa Belt and Road Initiative (BRI) ng China.

Ang BRI ay isang pandaigdigang proyekto ng imprastruktura na layong mapadali ang pag-export ng mga raw materials papuntang China.

Ayon sa mga pahayag matapos ang pagpupulong nina Xi at Vučić, nakatuon ang usapan sa pamumuhunan ng China, kabilang ang mga plano para sa isang pabrika ng tren sa Serbia at isang $1 bilyong kontrata ng China para sa pagsasaayos sa bahagi ng high-speed railway na nag-uugnay sa Belgrade at Budapest.

Pinuri ni Xi ang “napakatibay na pagkakaibigan” ng dalawang bansa, habang ipinagmalaki naman ni Vučić ang mga konkretong benepisyo, sinasabing malapit nang aprubahan ng Beijing ang proyekto para sa pabrika.

Gayunpaman, ang lumalalim na ugnayan ay nangyayari habang ang Serbia -- na pormal na kandidato para sa pagiging kasapi ng European Union (EU) -- ay unti-unting lumalayo sa mga Western values at papalapit sa impluwensya ng mga awtoritaryong rehimen.

Para sa China, ang Serbia ay mahalagang pasukan patungong Europa. Ang Serbia ay “isang uri ng pintuan na nagbubukas sa mas malawak na European market at sa ilang strategic investment,” ayon kay Vedran Dzihic, isang senior researcher mula sa Austrian Institute for International Affairs, sa panayam ng Radio Free Europe/Radio Liberty noong nakaraang taon.

Sa isang pagbisita noong nakaraang taon sa Europa, isiningit ni Xi sa kanyang schedule ang isang biyahe sa Serbia, at ayon sa Ministry of Foreign Affairs ng China, “ang Serbia ang unang komprehensibong estratehikong ka-partner ng China sa Central and Eastern Europe.”

Ang kasunduang ito ay naging kapaki-pakinabang sa dalawang bansa: habang sinusuportahan ng Serbia ang One-China policy at itinatanggi ang kalayaan ng Taiwan, iginigiit naman ng China na ang Kosovo, isang dating lalawigan na nagdeklara ng kalayaan noong 2008, ay isang panloob na usapin ng Serbia. Itinatanggi ng China na kilalanin ang Kosovo bilang isang malayang estado.

Galit ng Kremlin

Ngunit ang malapit na pakikipag-ugnayan ay nagbunsod ng pangamba. Ang mainit na relasyon ng Serbia sa China ay kasabay ng lumalalim na tensyon sa Moscow.

Noong huling bahagi ng Mayo, inakusahan ng Foreign Intelligence Service (SVR) ng Russia ang Serbia na palihim na nagdadala ng armas at bala sa Ukraine. Nagbabala ito na tila tuluyan nang "nakalimutan ng mga tagagawa ng armas sa Serbia kung sino ang tunay nilang mga kaibigan at kung sino ang kanilang mga kaaway."

Ipinakikita ng galit ng Kremlin ang lumalalim na hidwaan sa pagitan ng dalawang Slavic nation, na dating pinagbubuklod ng iisang pananampalatayang Orthodox at makabansang pagkakakilanlan, ngunit ngayo’y tumatahak na ng magkaibang landas.

“Ang China, hindi Russia, ang pinakamahalagang kaalyado ng Serbia sa East sa kasalukuyan, lalo na’t palaging sinusuri ang ugnayan ng Russia at Serbia dahil sa Ukraine,” ayon kay Vuk Vuksanovic, isang senior researcher sa Belgrade Center for Security Policy, sa panayam ng RFE/RL noong nakaraang taon.

Ang salapi mula sa China ang naghihikayat sa Serbia na lumayo sa Russia.

Mula 2009 nang nagkaroon ng isang makasaysayang kasunduang pang-ekonomiya, ibinuhos ng China ang mga pamumuhunan sa Serbia, kabilang ang pagbili ng Hesteel Group noong 2016 sa Smederevo steel plant, ang pag-takeover noong 2018 sa RTB Bor copper mining complex, at ang paglulunsad ng Čukaru Peki, isang copper-gold mine na malapit sa Bor noong 2021 ng Zijin Mining.

Lumikha ang mga proyektong ito ng mga trabaho sa isang bansang ang unemployment ay nasa higit sa 8%, ngunit may kapalit itong mabigat na kabayaran. Ang pinsalang pangkalikasan na kaugnay ng mga pamumuhunan mula sa China ay nagbunsod ng mga protesta laban sa gobyerno, habang lumalakas ang mga pangamba tungkol sa pag-atras ng Serbia mula sa kanilang mga demokratikong prinsipyo.

Lumalawak na kooperasyong militar

"Ginagamit ng mga elite sa Serbia ang China bilang source ng cash at domestic legitimacy," isinulat ni Vuksanovic ng Belgrade Center for Security Policy sa isang pag-aaral noong 2022. Ang pondo mula sa China, ayon sa kanya, ay dumadaloy nang mas mabilis kaysa sa mga pondo mula sa EU -- at hindi ito nangangailangan ng transparency o mga reporma sa batas at pamahalaan.

Makikita na ang pagbabago sa pagkiling ng Serbia sa larangan ng foreign policy. Noong 2015, sinuportahan ng Serbia ang 66% ng mga deklarasyon ng foreign policy ng EU, ayon sa Center for Contemporary Politics sa Belgrade. Ngunit sa unang kalahati ng 2024, bumagsak ito sa 47% ayon naman sa isa pang think tank sa Belgrade, ang International and Security Affairs Center.

Samantala, lumalawak ang kooperasyong militar sa pagitan ng Belgrade at Beijing. Ang mga kasunduang nilagdaan noong 2023 ay maaaring magbukas ng daan para sa pagbebenta ng armas ng China sa Serbia -- at posibleng gawing base ng operasyon para sa pag-export ng mga armas patungong Africa at Eurasia.