UK at Pilipinas: Nagsanib-puwersa para sa malayang paglalayag

Ayon kay Shirin Bhandari | 2025-10-22

Nagkasundo ang UK at ang Pilipinas na simulan ang negosasyon hinggil sa isang mungkahing Status of Visiting Forces Agreement (SOVFA), na magpapalapit sa kanila sa pagpapatibay ng kanilang ugnayang depensa.

Ayon sa lokal na midya, ipinapakita ng kasunduang ito ang hangarin ng London na higit pang patatagin ang presensiya nito sa seguridad ng rehiyong Indo-Pacific sa gitna ng tumitinding tensyon sa South China Sea.

Inaangkin ng China ang mahigit 80% ng South China Sea at itinuturing ang Taiwan bilang isang probinsiyang humiwalay.

Sa kanyang pagbisita sa Maynila noong Setyembre 16, ibinigay ni UK Minister of State for Defense Lord Vernon Coaker ang isang liham mula kay UK Defense Secretary John Healey kay Philippine Defense Secretary Gilberto C. Teodoro Jr., bilang pagsisimula ng pagtalakay sa SOVFA.

Kapag naisakatuparan, papayagan ng kasunduang ito ang pansamantalang presensiya ng mga tropang Briton sa Pilipinas sa panahon ng mga pinagsamang aktibidad militar, at higit pang palalawakin ang kooperasyong pangdepensa ng UK at Pilipinas.

"Iyan ang pinakamalinaw na pagpapahayag ng suporta ng isang bansa sa ating pag-aangkin sa West Philippine Sea," sabi ni Teodoro hinggil sa hangarin ng UK na patatagin ang kooperasyong pangdepensa.

Ang susunod na hakbang sa SOVFA ay ang pag-apruba ni Philippine President Ferdinand Marcos Jr. para simulan ang pormal na negosasyon.

Binanggit ni Teodoro na "maraming pagtutulungan" sa pagitan ng UK at Pilipinas.

"Handa rin silang iugnay ang kanilang mga maritime domain sa rehiyong Indo-Pacific," sinabi niya sa Philippine House of Representatives.

“At umaasa kami na mas marami pa tayong magiging katuwang sa visiting forces, dahil ito ang pinakamataas na pagpapahayag ng suporta… para sa ating mga karapatang soberanya, integridad ng teritoryo, at sa mga pagpapahalagang ating ipinaglalaban,” dagdag ni Teodoro.

Tutol ang China

Ang anunsiyo tungkol sa SOVFA ay kasabay ng pagbisita sa daungan ng Maynila ng HMS Richmond.

Ang HMS Richmond ay isang frigate na kalahok sa walong-buwang Operation Highmast ng UK Carrier Strike Group sa Indo-Pacific. Ang grupo ay nakikilahok sa 30 bansa sa pamamagitan ng mga pagsasanay at pagbibisita sa mga daungan sa buong Asya at iba pa.

"Ipinapakita ng pagpapadala ng UK Carrier Strike Group sa Indo-Pacific ang kahalagahan ng rehiyon sa seguridad at kasaganaan ng UK," sabi ni Coaker sa kanyang pagbisita sa Pilipinas.

“Hindi kailanman naging ganito katatag at magkatuwang ang United Kingdom at Pilipinas,” sabi niya habang sakay ng barkong pandigma na HMS Richmond.

Nakatakdang sumali ang UK sa ikaapat na pagkakataon ngayong taon sa multinational Sama Sama joint exercise.

Samantala, paulit-ulit na nagbabala ang China laban sa presensiya ng mga dayuhang puwersang militar sa South China Sea, na anila ay nagpapataas ng tensyon at nagbabanta sa kanilang mga karapatang soberanya.

Sinabi ni Shi Yi, tagapagsalita ng Chinese People's Liberation Army (PLA) Eastern Theater Command noong Setyembre 12, na sinubaybayan ng mga puwersang pandagat at panghimpapawid ng China ang US destroyer Higgins at ang HMS Richmond habang dumaraan ang mga ito sa Taiwan Strait.

"Ang mga kilos ng US at UK ay nagpadala ng maling mensahe at pinahina ang kapayapaan at katatagan sa Taiwan Strait," sabi ni Shi.

Ayon sa Times of London, nagsagawa ang mga fighter jet ng China ng mga maniobrang tinawag na "constructive kill" sa paligid ng frigate ng UK at nagsagawa ng mga simulated attack run nang walang live fire, habang sinundan naman ng mga barkong pandigma ng China ang grupo -- kabilang ang HMS Prince of Wales, habang dumaraan sa Spratly Islands.

Pinalalawak na ugnayan ng mga kasunduan

Nakabuo na ang Maynila ng malawak na ugnayan ng mga kasunduang pangmilitar habang matatag na humaharap sa mas makapangyarihang Tsina.

Mayroon nang mga kasunduan ang Pilipinas sa Japan, Australia, at New Zealand at inaasahang pipirma rin ng isa sa Canada sa lalong madaling panahon.

Noong Mayo, ipinadala ng US Marine Corps ang kanilang Navy Marine Expeditionary Ship Interdiction System o “ship-killer” sa Northern Luzon at Batanes, mga 140 kilometro mula sa Taiwan.

Kapag naisakatuparan, ang UK ay magiging pangalawang bansa sa Europe, kasunod ng France, na magsusulong ng katulad na kasunduan sa Pilipinas.

"Matatag at patuloy na umuunlad ang ugnayan ng UK at ng Pilipinas. Magkasama nating maaaring hubugin ang isang mapayapa, matatag, at maunlad na rehiyong Indo-Pacific," sabi ni Coaker.

Samantala, iminungkahi ng Department of National Defense ng Pilipinas ang 295.2 bilyong PHP ($5.1 bilyon) na badyet para sa 2026, kung saan 95% ay nakalaan sa Armed Forces of the Philippines (AFP).

Ang pinakamalaking porsiyento ng pagtaas ay mapupunta sa navy kung maaaprubahan, isang 8.3 bilyong PHP ($143 milyon) o 16.4% na pagtaas mula sa kasalukuyang 51 bilyong PHP ($880 milyon).

Makatatanggap ang navy sa lalong madaling panahon ng walong bagong frigate at mangangailangan pa ng dagdag na pasilidad para sa paggawa at pagkumpuni ng mga barko, ayon kay Teodoro.

“Napakahalaga ng katatagan ng Pilipinas sa usaping pambansang depensa. … Ang mas maliit ang isang bansa ay mas kailangang maging matatag ang kakayahan nitong pigilan o hadlangan ang anumang banta,” ayon kay Teodoro sa kanyang talumpati sa mga miyembro ng American Chamber of Commerce of the Philippines noong Setyembre 17.